Ślub mieszany, to zawarcie małżeństwa przez osoby różnych wyznań. Kościół rzymskokatolicki dopuszcza taką możliwość, pod warunkiem zgody biskupa, zwanej dyspensą. Występuje się o nią za pośrednictwem proboszcza właściwej parafii, oświadczając, iż zrobi się wszystko, by dzieci narodzone z zawieranego związku wychować po katolicku.
Na ślub z osoba nieochrzczoną również potrzebna jest dyspensa od biskupa. O jej wydanie występuje wikariusz w imieniu proboszcza. Warto wiedzieć, że nie wszystkie religie zezwalają na takie związki. Judaizm nie dopuszcza ślubów mieszanych. Nie zgadzają się na nie wszystkie synagogi ortodoksyjne (taka jest w Polsce) oraz większość konserwatywnych. Taki ślub możliwy byłby tylko w amerykańskiej synagodze reformowanej.
Kościół prawosławny zezwala jedynie na małżeństwa między chrześcijanami (konieczny jest akt chrztu), osoba nieprawosławna musi przedstawić zgodę swojego biskupa. Podobne wymagania stawia kościół ewangelicko – augsburski, ale ponieważ dla ewangelików ślub nie jest sakramentem (inaczej w katolicyzmie i prawosławiu), margines swobody jest większy – wiele zależy od decyzji pastora. W kościele rzymskokatolickim na ślub mieszany katolik zawsze musi otrzymać zgodę (dyspensę) biskupa. Na ogół występuje o nią proboszcz parafii, w której ma się odbyć ślub.
Katolik musi oświadczyć, że „odsunie od siebie niebezpieczeństwo utraty wiary”, oraz przyrzec, że zrobi wszystko, co w jego mocy, by dzieci wychować po katolicku. Ślub mieszany nie powinien odbywać się na Mszy Świętej. Słowa przysięgi małżeńskiej są określone przez księgi liturgiczne i obowiązują wszystkich, osoba niewierząca pomija tylko słowa: „Tak mi, Panie Boże, dopomóż”.
Zawarcie związku małżeńskiego katolika ze stroną niekatolicką wymaga spełnienia określonych warunków, które opisane są w przepisach Kodeksu Prawa Kanonicznego i w rozporządzeniu Konferencji Episkopatu Polski.
W Prawie Kanoniczym istnieją dwie możliwości zawarcia takiego związku :
- Gdy kandydatem na męża lub żonę jest osoba nie ochrzczona (np. wyznawca islamu, buddyzmu, żyd)
- Gdy kandydatem na męża lub żonę jest osoba ochrzczona, ale nie należąca do Kościoła Katolickiego (np. członek Kościoła Protestanckiego czy wyznawca prawosławia)
W obydwu wypadkach zawarcie związku ze stroną niekatolicka wymagają zgody Ordynariusza. Czasem Ordynariusz może przekazać trudniejsze wypadki przewodniczącemu Komisji Episkopatu, może jednak również zdecydować sam stosując się do zasad ogólnych przyjętych przez Stolicę Apostolską.
Aby Biskup udzieli zgody na zawarcie małżeństwa mieszanego muszą być spełnione następujące warunki:
- Strona katolicka oświadcza,” że jest gotowa odsunąć od siebie niebezpieczeństwo utraty wiary, jak również złożyć szczere przyrzeczenie, że uczyni wszystko co w jej mocy, aby wszystkie dzieci zostały ochrzczone i wychowane w Kościele katolickim”.
- Strona niekatolicka winna” być powiadomiona w odpowiednim czasie o składanych przyrzeczeniach strony katolickiej, tak aby rzeczywiście była świadoma treści przyrzeczenia i obowiązku strony katolickiej”
- Obydwie strony „powinny być pouczone o celach oraz istotnych przymiotach małżeństwa, których nie może wykluczać żadna ze stron”.
„Konferencja Episkopatu powinna zarówno określić sposób składania tych oświadczeń i przyrzeczeń, które są zawsze wymagane, jak i ustalić, w jaki sposób ma to być stwierdzone w zakresie zewnętrznym oraz jak ma być o tym powiadomiona strona niekatolicka”. Chodzi tu o to, iż podczas wypełniania protokołów przedmałżeńskich strona katolicka podpisuje oświadczenie, w którym przysięga wypełnienie tych warunków, natomiast strona niekatolicka oświadcza, że nie będzie utrudniać w katolickim wychowywaniu dzieci, pozwoli na swobodne praktykowanie wiary katolickiej żonie/mężowi i nie będzie odwodzić od wiary.
Planujesz ślub z cudzoziemcem?
Do przyrzeczeń zobowiązana jest tylko strona katolicka, strona niekatolicka przyjmuje je tylko do wiadomości. „Po uzyskaniu odpowiednich dyspens i zezwoleń, małżeństwo mieszane powinno zostać zawarte według odpowiednio dobranej formy mieszczącej się w odnowionym obrzędzie zawierania małżeństwa”. Nie jest dopuszczalne zawieranie dwóch ślubów, jednego w kościele katolickim, drugiego w kościele strony niekatolickiej. Nie można także zawierać ślubu w podwójnej formie. Gdy np. ślubu udzielają kapłani katolicki i niekatolicki. Podczas zawierania związku małżeńskiego przez osobę niewierzącą strona niekatolicka opuszcza formuły trynitarze, które występują w obrzędzie zawarcia sakramentu. Taka osoba nie przystępuje także do Komunii świętej.
Dokumenty potrzebne do przedstawienia w kancelarii parafialnej:
Strona katolicka:
- świadectwo chrztu
- świadectwo bierzmowania
- informacja o braku przeszkód do zawarcia małżeństwa (sakrament kapłaństwa, zawarcie związku małżeńskiego, śluby zakonne)
Strona niekatolicka:
- świadectwo z kościoła, do którego należy strona niekatolicka odnośnie wyznawanej wiary
Obie strony przedstawiają także dokumenty z Urzędu Stanu Cywilnego:
- skrócone odpisy aktów urodzenia
- zaświadczenie o braku przeszkód do zawarcia związku małżeńskiego
Małżeństwa mieszane mogą liczyć na wsparcie duszpasterzy. Episkopat Polski wydał specjalną INSTRUKCJĘ. INSTRUKCJA dotyczy opieki duszpasterskiej nad małżeństwami o różnej przynależności kościelnej.
Tekst: redakcja